چگونه کودکان می توانند برای رایانه برنامه نویسی کنند؟

آیا کودکان می توانند از سنین پنج تا هفت سالگی یعنی زمانی که یاد می گیرند بند کفش خود را گره بزنند، برنامه نویسی کامپیوتر نیز بیاموزند؟

پژوهشگران دانشگاه تافتس در ماساچوست آمریکا در همکاری با یک شرکت مخترع بازی های رایانه ای، برنامه ای به نام “اسکراچ برای نوجوانان” را تهیه کرده اند که به صورت یک کاربرد آزاد آی پد، چنین امکانی را فراهم می کند.

کودکان پنج تا هفت ساله به کمک برنامه اسکراچ می توانند برای بازی های رایانه ای تعاملی ویژه خودشان برنامه نویسی کنند. در جریان این کار همچنین می توانند نحوه نوشتن و تولید برنامه های مستقل را نیز بیاموزند.

میچل رزنیک، همکار در توسعه برنامه اسکراچ می گوید: “کودکان همزمان با کنترل ارقام در برنامه نویسی، می توانند از کنار هم چیدن بلوک های گرافیکی نیز استفاده کنند. درست مثل وصل کردن قطعه های لوگو. در این برنامه هر بلوک نقش یک رقم را دارد، یعنی با چسباندن بلوک ها به هم، در حقیقت یک برنامه رایانه ای می نویسند.”

زبان برنامه نویسی مخصوص کودکان KPL

این آرزوی هر پدر و مادری است که ببنینند بچه هایشان علاوه بر بازی، اقدام به برنامه نویسی با کامپیوتر هم میکنند اما به علت مشکل بودن اکثر زبانهای برنامه نویسی و گستردگی قوانین و دستورات، کمتر کسی در سنین نوجوانی به این پدیده روی می آورد و معمولا بازی کردن را که اجرای یکسری کارهای ساده و تکراری اما سرگرم کننده است ترجیح میدهند. 
در این مطلب آرزوی دیرینه دنیای امروزی پدر و مادرها را به واقعیت نزدیکتر میکند و با معرفی یک زبان جدید برنامه نویسی این امکان را میدهد تا نوجوانان را با آن آشنا کرده و این امکان را برایشان فراهم کنید که بتوانند این زبان را یاد گرفته و با آن برنامه نویسی کنند. زبان فوق رایگان بوده و به سادگی از اینترنت قابل دانلود و نصب روی کامپیوتر است. اما این زبان جدید چیست؟
حال سئوال اینجاست که چه کسی میتواند این زبان را یاد بگیرد. باید بگویم که هر کس در هر سنی که بتواند انگلیسی بخواند و با کامپیوتر کار کند و علاقه ای به فراگیری یک زبان برنامه نویسی کامپیوتری داشته باشد، قادر است زبان KPL را یاد بگیرد. البته کمی ریاضی و توان تایپ هم چاشنی قضیه است. در این بین نوجوانان، پدر و مادرها و البته معلمین محترم از اولویت برخوردارند.
وقتی اولین بار با کامیوتر آشنا شدم در دانشگاه بود. زمان برمیگردد به سالهای ۱۳۵۶ شمسی و کامپیوتر مین فریم PDP۱۱ دانشگاه که در سن نوجوانی و ۱۷ سالگی بدان پا گذاشتم. زبان فرترن و برنامه نویسی روی کارتهای پانچ. تاریخ این خاطره به زمانی باز میگردد که هنوز کامپیوتر شخصی و آنچه امروزه در اختیار نوجوانان است فراهم نبود. گذشت سریع حدود ۳۰ سال از این خاطره، امکانات زیادی را در اختیار علاقمندان نوجوان قرار داده است به نحویکه زبانهای زیادی روی انواع کامپیوترها در کنج اتاق هر خانه یا مدرسه ای قابل دسترسی است. خود من الان با چند زبان برنامه نویسی مانند اسمبلی، سی، سی پلاس پلاس، جاوا بیسیک،... برنامه نویسی کرده و سروکله میزنم اما تمام این زبانها با وجود تمام قابلیتها و امکاناتی که دارند بعنوان سد بزرگی پیش روی افراد کم سن و تازه کار قرار میگیرند و آنها را در فراگیری و بکارگیری زبان برنامه نویسی مایوس میسازند. در عوض زبانهایی که به سمت استفاده از ابزار بجای فراگیری دستورات حرکت میکنند شانس بیشتری برای موفقیت در این مقوله و جا افتادن بعنوان یک زبان مخصوص کودکان دارند. یکی از این زبانهای جدید که مجانی است بنام KPL و یا Kids Programming Language معرفی شده است. این زبان، فراگیری برنامه نویسی کامپیوتر را برای کودکان ساده میکند. KPL با ساده سازی ساختن بازیهای کامپیوتری و صوت و گرافیک، برای نوجوانان محیطی سرگرم کننده را پیش روی آنها قرار میدهد. هرچند این زبان فقط مخصوص ساخت بازی نیست اما با تمرکز بر روی آن توانسته جوانان را بخود جلب کند.

معرفی برنامه اسکرچ

اسکرچ نرم افزار رایگانی است که با استفاده از ابزارهای چند رسانه ای و محیط جذاب خود کودکان را با مفاهیم برنامه نویسی آشنا می کند. با استفاده از این نرم افزار طیف وسیعی از برنامه های آموزشی، سرگرمی، انیمیشین، ... قابل تولید است. این نرم افزار علاوه بر آنکه قابلیت نصب بر روی رایانه را دارد، از طریق پایگاه اینترنتی نیز بصورت آنلاین و بدون نیاز به هیچگونه ثبت نامی قابل دسترسی است. در این برنامه کودک به روش کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) و بدون نیاز به هیچگونه کد نویسی می تواند رؤیاها و تخیلات خودش را عینیت بخشد. در شکل زیر تصویری از محیط برنامه نمایش داده شده است.